25 października 2023 roku o godz. 12.00 odbyła się uroczysta ceremonia upamiętniająca cmentarz żydowski w Piszu. Podczas uroczystości zaprezentowano umieszczoną na terenie cmentarza tablicę informacyjną z kodem QR, odsyłającym do szerszej charakterystyki nekropolii, udostępnionej na portalu zabytek.pl. Organizatorami wydarzenia byli Stowarzyszenie Historyczne „Piska Pozycja Ryglowa”, Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN oraz Narodowy Instytut Dziedzictwa.

Ceremonię otworzył i poprowadził Sławomir Wolski ze Stowarzyszenia Historycznego „Piska Pozycja Ryglowa”, zajmującego się między innymi odzyskiwaniem macew leżących pierwotnie na piskim cmentarzu, a w latach 30. XX wieku wykorzystanych do budowy pobliskiego obozu Reichsarbeitsdienstu (RAD).

Obecny na uroczystości Maciej Rymkiewicz z Narodowego Instytutu Dziedzictwa, koordynator programu weryfikacji cmentarzy żydowskich w Polsce, odczytał list dr. Jarosława Sellina – Sekretarza Stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Generalnego Konserwatora Zabytków.

Głos zabrali także ksiądz Tadeusz Krzywiński, dziekan Dekanatu Piskego oraz ksiądz Marcin Pysz, proboszcz parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Piszu. Odczytany został również list Naczelnego Rabina Polski, Michaela Schudricha, nawołującego do „czujności i działania wobec antysemityzmowi i wszelkich form nienawiści”.

Adam Dylewski, kierownik programu opisu i znakowania cmentarzy żydowskich w Polsce w ramach prowadzonego przez Muzeum POLIN projektu „Żydowskie Dziedzictwo Kulturowe”, złożył wszystkim zaangażowanym podziękowania za pracę na rzecz cmentarza, powołując się przy tym na list dyrektora POLIN Zygmunta Stępińskiego. Doceniono m. in. działania członków Stowarzyszenia Historycznego „Piska Pozycja Ryglowa” oraz Stowarzyszenia Eksploracyjno-Historycznego „Arys”, pracowniczek i pracowników Urzędu Miejskiego, pani Krystyny Grom, która zainicjowała prace nad odzyskiwaniem macew, a także wszystkich wolontariuszy i wolontariuszek.

Obecni byli także m. in. Violetta Kossakowska – sekretarz Gminy Pisz, Elżbieta Winek – wieloletnia opiekunka piskich cmentarzy jako urzędniczka Urzędu Gminy w Piszu, a także mieszkańcy i mieszkanki Pisza.

W sposób szczególny, pomimo deszczowej i chłodnej pogody, swoją obecnością ceremonię zaszczycili uczniowie i uczennice z Prywatnej Szkoły Podstawowej w Piszu, którzy we wrześniu wzięli udział w zajęciach edukacyjnych poprzedzających uroczystość, organizowanych przez Muzeum POLIN. W ramach projektu „Żydowskie Dziedzictwo Kulturowe”, warsztaty towarzyszące ceremonii odbyły się także w Zespole Szkół Zawodowych z Biblioteką Pedagogiczną w Piszu, Szkole Podstawowej nr 2 w Zespole Szkolno-Przedszkolnym Nr 1 w Piszu oraz w II Liceum Ogólnokształcącym w Piszu.

Na koniec uroczystości wszyscy złożyli kamyczki na nagrobkach, upamiętniając tym gestem pochowaną w Piszu społeczność żydowską.

***

Ceremonia prezentacji tablicy oraz program edukacyjny zrealizowane zostały w ramach projektu „Żydowskie Dziedzictwo Kulturowe”, finansowego z grantu udzielonego Muzeum POLIN przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię w ramach Funduszu EOG oraz przez budżet krajowy. Projekt obejmuje realizację działań edukacyjnych wokół cmentarzy żydowskich w każdym z 16 województw Polski.

Upamiętnienie cmentarza odbyło się w ramach programu „Oznakowanie cmentarzy żydowskich w Rzeczypospolitej Polskiej” realizowanego przez Narodowy Instytut Dziedzictwa ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

***

Dziękujemy wszystkim zaangażowanym w działania na rzecz cmentarza oraz w przygotowanie uroczystości, a także wszystkim na niej obecnym!

Zdjęcia ilustrujące artykuł prezentujemy dzięki uprzejmości Urzędu Miejskiego w Piszu.