Synagoga została wzniesiona w 1845 roku. W 1939 r. została poddana rekonstrukcji. Jest to budowla parterowa, drewniana, na panie prostokąta, o konstrukcji zrębowej, nakryta dachem płaskim, postawiona na kamiennej podmurówce niwelującej pochyłość ulicy. Wnętrze podzielone jest na salę modlitewną, dwukondygacyjną galerię dla kobiet oraz przedsionek z okienkami, wskazującymi, iż także on pełnił funkcję babińca. Do bryły dostawiona jest niska dobudówka na planie prostokąta, osłaniająca wejście.
Synagoga funkcjonowała jeszcze w okresie powojennym, aż do lat 70. XX wieku. Od lat 70. XX w. stała pusta, a w 1990 r. została zamknięta z powodu zagrożenia katastrofą budowlaną. W latach 90. XX w. uregulowano jej sytuację własnościową, tworząc księgę hipoteczną do której wpisano jako właściciela gminę żydowską w Rzeżycy. Następnie na zamówienie miasta projekt restauracji stworzył architekt Artūrs Lapiņš (2004). W ślad za tym gmina żydowska podpisała piętnastoletni układ z władzami miejskimi, odddający im obiekt w dzierżawę, pod warunkiem, że powstanie tu muzeum i centrum turystyczne, a Żydzi będą mogli gromadzić się na nabożeństwa i święta. Te rozwiązania umożliwiły wystąpienie przez miasto o grant norweski (2013).
Do odbudowy synagogi zaproszono instytucje oświatowe, specjalizujące się w obróbce drewna: szkołę zawodową Blakstad (Norwegia), Szkołę Sztuki i Wzornictwa (Rzeżyca) oraz Wschodniołatgalską Szkołę Zawodową (Rzeżyca). Poza funkcjami edukacyjnymi i integracyjnymi, umożliwiło to włączenie społeczności lokalnej w proces odbudowy i ochrony zabytku.
Po szeroko zakrojonych pracach rekonstrukcyjnych synagoga została ponownie otwarta 22 stycznia 2015 roku. Umeblowanie stanowią nowe aron ha-kodesz i bima. Na ścianach i stropie widoczne są fragmenty oryginalnych polichromii. W nowej posadzce ulokowano przeszklony wziernik, umożliwiający zajrzenie do piwnic budowli.
Obecnie w synagodze mieści się wystawa poświęcona Żydom z Rzeżycy, udostępniana przez pracowników miejscowego centrum turystycznego. Okazjonalnie pełni także rolę sali koncertowej.
Bibliografia
- Ročko J., Ceļveds „Ebreju Latgola”, Daugavpils 2016, s. 45.
