Zapewne pierwsze rodziny żydowskie przeniosły się już w XVII w. z odległej o kilkanaście kilometrów Birczy. Pierwsza wzmianka pochodzi z 1630 roku[1.1]. W 1785 r. mieszkało tu 258 Żydów, którzy mieli swój kahał. Pod koniec XVIII w. posiadali w miasteczku 9 domów na ogólną liczbę 211.

W XIX w. miejscowi Żydzi wysunęli się na pierwsze miejsca w rzemiośle i handlu. Mieszkali przeważnie wokół rynku, gdzie mieli swoje sklepy i warsztaty rzemieślnicze. Ponadto handlowali końmi i bydłem.

Na początku XIX w. rabinem w Rybotyczach był Elimelech Szapiro, założyciel dynastii cadyków dynowskich, potem jego syn Eleazer, późniejszy cadyk w Łańcucie, zaś po nim wnukowie Elimelecha Szapiry: Szlomo (1831–1893), Józef Beniamin Reich (1834–1914) oraz Cwi Elimelech, późniejszy cadyk w Błażowej. Po Cwi Elemelechu rabinem i cadykiem był jego syn Jozue, który w 1919 r. przeniósł się do Przemyśla. Tymczasem funkcję rabina Rybotycz pełnił Mendel Maroles, ożeniony z Dworą, wnuczką cadyka Elimelecha z Dynowa.

W 1824 r. mieszkało tu 235 Żydów, natomiast w 1835 r. na terenie tutejszej parafii rzymskokatolickiej było ich 348. W 1870 r. do gminy żydowskiej, która posiadała synagogę, ale nie miała cmentarza, należało 506 osób. W 1880 r. było tutaj 459 Żydów na 1437 mieszkańców[1.1.1]. W 1900 r. na terenie gminy mieszkało 984 Żydów, w tym w miasteczku – 446. Kahał prowadził szkołę religijną. Synagoga stała za południową pierzeją rynku. W Wojtkowej, należącej do kahału rybotyckiego, był także niewielki dom modlitwy, bowiem w 1921 r. mieszkało tam 118 Żydów.

Przed wybuchem I wojny światowej mieszkało w samym mieście 480 Żydów, ale w 1921 r. – tylko 314 Żydów na ogólną liczbę 1262 mieszkańców. Mieli już wówczas cmentarz, cheder i mykwę. Głównymi zajęciem w XX w. było szewstwo, a następnie sprzedaż gotowego obuwia. Społeczność była stricte chasydzka, odrzucająca zarówno haskalę, jak idee syjonistyczne.

Kiedy miasteczko znalazło się w sowieckiej strefie okupacyjnej, część Żydów rybotyckich została wywieziono w głąb Sowietów. W czerwcu 1941 r. wkroczyli tu Niemcy. 27.07.1942 r. pozostałym w miasteczku Żydom nakazali przenieść się do getta w Przemyślu. Niezdolnych do pracy, kobiety, dzieci oraz starców – rozstrzelali na miejscu. Przez Przemyśl, a także przez Dobromil, rybotyccy Żydzi zostali wysłani do niemieckiego nazistowskiego obozu zagłady w Bełżcu, gdzie ponieśli śmierć[1.1.1]. 

Murowana synagoga i cheder także zostały zburzone przez Niemców. Część pożydowskich domów okupanci spalili, a inne uległy zniszczeniu podczas późniejszych walk z Ukraińską Powstańczą Armią.

Nota bibliograficzna

• Rybotycze, [w:] The Encyclopedia of Jewish Life Before and During the Holocaust, red. S. Spector, G. Wigoder, t. 2, New York 2001, s. 1108.