• Chewra Kadisza 

Przy radomskiej gminie działało bractwo pogrzebowe „Chewra Kadisza we-Chesed szel Emet” (hebr. Święte Bractwo i Ostatnia Posługa), będące organizacją religijną, której członkowie pomagali przy ceremoniach pogrzebowych. W 1935 r.  bractwem kierował zarząd, na czele którego stał Icek Bialski.

  • Gemilut Chesed

W Radomiu, podobnie jak we wszystkich większych gminach żydowskich w Polsce, działała Żydowska Bezprocentowa Kasa Pożyczkowa „Gemilut Chesed”, która wspierała finansowo potrzebujących Żydów. Gemilut Chesed otrzymywał od gminy niewielkie dotacje, poza tym członkowie wpłacali składki. W 1927 r. należało do tej organizacji 242 osoby, a dochód ze składek wynosił od 6 do 60 zł od osoby. Gemilut Chesed wspierało wówczas 1310 osób – głównie drobnych kupców i rzemieślników. W 1939 r. w zarządzie zasiadali: Jakub Diament – prezes, Henoch Wajntraub – sekretarz, Aron Frydland – skarbnik, a także członkowie zarządu: Majer Herc, Chaim Korman, Mojżesz Berger oraz Szmul-Chaim Berkowicz.

  • Stowarzyszenie Niesienia Pomocy Biednym i Chorym miasta Radomia „Ezra”

„Ezra” rozpoczęła swoją działalność w Radomiu w 1916 roku. Stowarzyszenie zajmowało się zbieraniem i dystrybucją żywności wśród najbiedniejszych. A związani z nim lekarze udzielali niezbędnej pomocy medycznej. Na pocz. lat 30. XX w. na jego czele stali: Samuel Adler, Ignacy Lewi, Henoch Wajntraub, Neum Szenderowicz, Józef Blas, S. Garfinkiel i Hersz Zajdman. „Ezra” liczyła wówczas 150 członków.

  •  Towarzystwo Wspierania Biednych i Chorych Żydów „Linat ha-Cedek”

„Linat ha-Cedek” w Radomiu powstało już w 1910 r., zawiesiło jednak swoją działalnośc w czasie I wojny światowej. W 1926 r. zostało reaktywowane i już po 3 latach liczyło ok. 600 członków. Na czele towarzystwa stali: Motel Ejzman, Icek Bialski, Hersz Ela Goldblum, Jakub Pomrok, Wolf Cung, Ignacy Lewi, Markus Landau i Szlomo Cytryn. Towarzystwo zapewniało chorym asystę, zarówno w domach jak i w szpitalu. Członkowie „Linat ha-Cedek” dostarczali pomoc medyczną i żywność, a także odprawiali praktyki religijne przy zmarłych. W latach 20. XX w. organizacja ta prowadziła całodobowe bezpłatne ambulatorium.

  • Stowarzyszenie „Bejs Lechem”

Stowarzyszenie prowadziło kuchnię, w której wydawano bezpłatne posiłki dla ubogich i zajmowało się gromadzeniem i rozprowadzaniem żywności na żydowskie święta religijne. Działało w okresie międzywojennym.

  • Żydowskie Stowarzyszenie Obywateli miasta Radomia (Komitet Obywatelski)

Stowarzyszenie powstało z inicjatywy środowiska ortodoksów w drugiej poł. lat 20. XX wieku. Zorganizowało kasę bezprocentowych pożyczek. Dbało też m.in. o opał na zimę dla najbiedniejszych.  

  • Towarzystwo Ochrony Zdrowia Ludności Żydowskiej w Polsce (TOZ)

Radomski oddział towarzystwa powstał w poł. lat 20. XX wieku. TOZ zajmował się przede wszystkim zapewnieniem najbardziej potrzebującym pomocy lekarskiej. Od 1927 r. prowadził ambulatorium oraz poradnie. TOZ organizował również letni wypoczynek dla najbiedniejszych dzieci w podradomskiej Garbatce. Pod koniec lat 30. XX w. planowano stworzyć tam sanatorium dla dzieci. Plany pokrzyżował jednak wybuch II wojny.

  • Towarzystwo Pomocy przeciw Nędzy Wyjątkowej Podczas Pokuty „Menachem Awelim” (hebr. Pociecha Pokutnikom)

Towarzystwo powstałe w latach 20. XX wieku zajmowało się wsparciem dla rodzin w okresie żałoby. Było to szczególnie ważne dla osób pracujących, prowadzących sklepy, gdyż zgodnie z nakazem judaizmu żałoba trwa siedem dni i nie wolno w tym czasie pracować. Członkowie towarzystwa pracowali więc za żałobników. W 1936 r. na czele towarzystwa stał Icek Fiszman, Lejzor Cukier oraz Lewi Kalmus.

  • „Hachnasat Kala”  

W 1929 r. powstało w Radomiu Stowarzyszenie „Hachnasat Kala” (hebr. Wydanie panny za mąż), które zajmowało się wsparciem finansowym dla niezamożnych panien żydowskich.

  • Koło Akademików Żydów

Organizacja miała na celu pomoc studentom żydowskim pochodzącym z biedniejszych rodzin.

  • „Hachnasat Orchim”

W okresie międzywojennym w mieście działało Stowarzyszenie „Hachnasat Orchim” (hebr. Przyjęcie gości), które zapewniało nocleg ubogim Żydom będącym w podróży.

  • Towarzystwo Opieki nad Sierotami i Dziećmi Biednych Żydów Talmud-Tora

Towarzystwo zostało założone 2 marca 1917 r. i obejmowało swoją działalnością Radom oraz jego Okręg Bożniczy. Wśród jego założycieli znaleźli się m.in. rabin Eliezer Trejstman oraz kupcy Nusyn-Dawid Rabinowicz, Hersz Zysman, Motel Ejzman (przewodniczący) i Abram Rozenblum[1.1]. Celem „Talmud-Tory” była opieka nad sierotami oraz ubogimi dziećmi „pod względem fizycznym, religijno-moralnym i umysłowym” poprzez zaopatrywanie ich w ubranie i lekarstwa, dostarczanie pomocy medycznej oraz umożliwienie bezpłatnego leczenia w szpitalach[1.2]. Towarzystwo miało w planach stworzenie ochronek i internatów dla nieletnich, urządzenie warsztatów, świetlic i ogródków dziecięcych, organizację zimowisk i kolonii letnich oraz budowę szpitali dla dzieci. Od początków istnienia w swojej siedzibie przy ulicy Wałowej 28 „Talmud-Tora” prowadziła cheder dla ubogich dzieci. Towarzystwo utrzymywało się ze skladek członkowskich, dobrowolnych datków oraz pieniędzy miejscowej Gminy Żydowskiej[1.3].

Drukuj
Przypisy
  • [1.1] Archiwum Państwowe w Radomiu, Hipoteka miasta Radomia, sygn. 1544, Protokół zebrania Towarzystwa „Talmud-Tora” w dniu 11 sierpnia 1918 r.
  • [1.2] Archiwum Państwowe w Radomiu, Hipoteka miasta Radomia, sygn. 1544, Statut towarzystwa „Talmud-Tora”, k. 1.
  • [1.3] Archiwum Państwowe w Kielcach, Urząd Wojewódzki Kielecki 1918-1939, sygn. 3383, Budżet Gminy Wyznaniowej Żydowskiej na rok 1939.