Początki obecności żydowskiej w Rajczy przypadają na połowę XIX wieku[1.1]. W 1880 r. mieszkało tutaj 140 Żydów. Początkowo należeli do gminy żydowskiej w Zabłociu, a od 1891 r. – do gminy w Milówce. Posługi pełnili rabini dojeżdżający z Żywca, najpierw Michael Kochn, a od 1910 r. Hirsz Bau. Nabożeństwa odbywały się w domu modlitwy. W 1921 r. we wsi żyło 132 Żydów. Zmarłych chowano na cmentarzu żydowskim w pobliskiej Milówce.

W okresie międzywojennym Rajcza była atrakcyjną miejscowością letniskową oraz zimową bazą narciarską. Jeden z hoteli prowadził A. Bloch. Zwłaszcza handel i usługi w dużej mierze stanowiły domenę Żydów. Karczmy i wyszynki prowadzili Abraham Hertz, Jakub Gutterman, Chaim Kempler, R. Mandelbaum, Moses Nesselroth, Mosze Wiener. H. Konhauzer posiadał sklep żelazny, Józef i Heinel Wulkanowie oraz Grubnerowie – sklepy spożywcze. Działali lekarze J. Fischer i Elkan Kleintzeller. Zilbernstain zajmował się zegarmistrzostwem, H. Krieger i F. Habermann byli rzeźnikami. Był też żydowski grabarz M. Geller. 

Z zakładów przemysłowych warto wymienić wytwórnię wód gazowanych E. Wasserbergera oraz istniejącą od końca XIX w. do lat 30. XX w. fabrykę papieru rodziny Robinsohnów (Natan Robinsohn, jego syn Samuel Robinsohn, jego córka Fanni Naubauer)[1.2]. Dochodziło do wystąpień o charakterze antysemickim. Od ok. 1933 r. aktywne stały się organizacje Syjonistów Ogólnych oraz młodzieżowa Bne Akiwa[1.1.1].

1 września 1939 r. Niemcy zaatakowały Polskę, rozpoczynając drugą wojnę światową. Już w pierwszych dniach wojny Rajczę zajęły wojska niemieckie. Miejscowość została zaanektowana bezpośrednio do III Rzeszy. Jesienią 1939 r. Niemcy przeprowadzili przymusową rejestrację wszystkich tutejszych Żydów. Zgromadzono ich na terenie sanatorium w Rajczy, gdzie powstał obóz pracy przymusowej. Ich zadaniem była rozbiórka domów w Rycerce Dolnej. Wedle The Encyclopedia of Jewish Life before and during the Holocaust jeszcze pod koniec 1939 r. wywieziono ich do Generalnego Gubernatorstwa. Trafili do getta w Suchej, a następnie do gett w Krakowie, Bochni i Chrzanowie. Zapewne na przełomie 1942 i 1943 przewieziono ich do niemiekcich nazistowskich obozów zagłady, gdzie zginęli w komorach gazowych.

Nota bibliograficzna

• Gradek E., Organizacja żydowskiej gminy wyznaniowej [online] http://www.zywieckz.republika.pl/organizacja.htm [dostęp: 20.12.2014, link nieaktywny 4.11.2022].
• Rajcza, [w:] The Encyclopedia of Jewish Life before and during the Holocaust, t. II, red. Sh. Spector, G. Wigoder, New York 2001, s. 1054.