Pierwsze wzmianki o osadzie Scorogostov Most pochodzą z 1223 roku. 23 listopada 1271 r. Skorogoszcz otrzymała prawa miejskie z rąk księcia opolskiego Władysława I (?), zapewne wskutek starań klasztoru Norbertanek w Czarnowąsach. Mimo lokacji, miejscowość nigdy nie rozwinęła się w większy ośrodek gospodarczy czy administracyjny. Do 1313 r. znajdowała się w granicach księstwa opolskiego. W okresie 1313–1328 należała z kolei do księstwa niemodlińskiego, aż do czasu ponownego włączenia do księstwa opolskiego. W 1310 r. wzmiankowano istnienie komory celnej.

Od 1327 r. po hołdzie złożonym Janowi I Luksemburczykowi przez książąt śląskich Skorogoszcz znajdowała się pod zwierzchnictwem czeskim i dzieliła losy polityczne dzielnicy. W 1526 r. po bezpotomnej śmierci króla Czech i Węgier Ludwika II Jagiellończyka, na tronie Czech zasiadł arcyksiążę austriacki Ferdynand Habsburg. Oznaczało to dla miejscowości znalezienie się pod berłem Habsburgów.

Prawdopodobnie w 1604 r. dobra skorogoskie nabyli baronowie von Bess, którzy sprawowali tu sądownictwo dziedziczne do 1672 roku. W 1672 r. Skorogoszcz przeszła w ręce barona pawłowickiego Ferdynanda von Pawłowskiego, a następnie hrabiego Johanna Leopolda von Verdugo-Tworoga. Po śmierci tego ostatniego w 1740 r., wdowa po nim wyszła za Magnusa Ludwiga Schacka von Wittenau. W 1719 r. wielki pożar strawił niemal całą zabudowę Skorogoszczy; miejscowość opuściła większość mieszkańców.

W 1742 r. Skorogoszcz została włączona do Prus — nowe władze podjęły decyzję o budowie twierdzy, jednak w końcowym etapie prace przerwano. Od 1816 r. aż do 1975 r. miejscowość należała do powiatu niemodlińskiego rejencji, a w czasach polskich — województwa opolskiego.

W 1795 r. dobra skorogoskie wraz z miastem nabył szambelan dworu hrabia Gottliebow Siegmunt von Zedlitz. Kolejnym właścicielem stał się w 1805 r. hrabia Aleksander Leopold von Wartensleben. Następnym właścicielem, do 1825 r., był Glauer, a po nim główny dyrektor poczty we Wrocławiu Schurz. Schurz przeprowadził rozbudowę zamku.

W 1830 r. Skorogoszcz została zatopiona wskutek wylewu Nysy Kłodzkiej. Z kolei 16 czerwca 1835 r. spustoszył ją wielki pożar, pochłaniając kościół parafialny św. Jakuba, 24 domy mieszkalne i 45 budynków gospodarczych. W 1842 r. Skorogoszcz została nabyta przez rodzinę Horleinów, a w 1844 r. przez rotmistrza von Spiegela. Następnym właścicielem stał się w 1862 r. porucznik Fryderyk von Cramon.

W 1843 r. pojawiła się wielka szansa na awans i modernizację, w postaci budowy linii kolejowej Brzeg – Opole. Jednak zaprzepaszczono ją, pozostawiając miasteczko 3 km do linii, co zaklasyfikowało je wyłącznie jako ośrodek zaplecza rolniczego i drobnego rzemiosła. Kościół katolicki zdołano odbudować dopiero po 17 latach, w 1852 roku.

W 1874 r. możny ród górnośląski Schaffgotschów z Kopic koło Grodkowa (m.in. spadkobiercy ogromnego majątku przemysłowca Karola Goduli) powiększył swe dobra o posiadłość w Mikolinie, Zawadzkie (obecnie część Golczowic, o Golczowice i Skorogoszcz. Siedziba tych dóbr mieściła się na zamku w Skorogoszczy. Właścicielką nowych nabytków majątkowych na tym terenie została hrabina Elizabeth (1862–1952) z domu Schaffgotsch, córka Hansa Urlicha von Schaffgotscha i Joanny Gryzik von Schomberg-Godula. Zarządzała ona tymi dobrami wraz ze swym mężem baronem Ottonem von Kettlerem (1851–1889). Po jego śmierci wdowa Elizabeth Kettler 16 lutego 1892 r. ponownie wyszła za mąż za hrabiego Kaspra von Korff-Kerssenbrocka (1852–1928; pochowany na cmentarzu w Skorogoszczy). Hrabina z obu tych małżeństw miała dwanaścioro dzieci.

W 1890 r. sprowadzono do miejscowości siostry elżbietanki, a w 1894 r. hrabina, nosząca już nazwisko von Korff-Kerssenbrock, wybudowała szpital maltański pod wezwaniem św. Elżbiety. W latach 1910–1913 wystawiono nowy, wielki pałac w stylu neoklasycystycznym.

W 1928 r. samodzielna dotychczas gmina zamkowa (pozostałość po dawnych stosunkach prawnych), wieś oraz miasto Skorogoszcz zostały złączone w jedną jednostkę administracyjną – miasto Skorogoszcz. W 1930 r. zaczęto budowę w południowej części miejscowości nowego osiedla mieszkaniowego, nazywanego Kolonią. W tym samym roku uruchomiono nowy most oraz otwarto dwie nowe szkoły: katolicką (nad Nysą Kłodzką) i ewangelicką (nad Potokiem).

W 1932 r. hrabina von Korff-Kerssenbrock przeniosła się do małej willi nad Nysą (dziś Dom Dziecka). 19 lipca 1933 r. właścicielka przekazała pałac Kongregacji Misjonarzy z Marianhill na seminarium misyjne (Dom Misyjny). Uczyło się w nim nawet do 100 seminarzystów. Szkoła misyjna została w 1940 r. zamknięta przez nazistów, pod pretekstem wykorzystania obiektu dla ważnych celów militarnych. Osiedlono tu najpierw niemieccy przesiedleńcy z Wołynia, w większości chorzy i starcy. W październiku 1940 r. kompleks został z kolei w całości skonfiskowany przez SS w celu umieszczenia w nim niemieckich wysiedleńców z Besarabii. Zamieszkało tu wówczas około 1,3 tys. osób. W 1943 r. były pałac jeszcze raz zmienił przeznaczenie, tym razem został zmodernizowany i przebudowany na dom wypoczynkowy dla funkcjonariuszy SS. 21 stycznia 1945 r. wszyscy mieszkańcy zmuszeni do opuszczenia Skorogoszczy, do której zbliżała się linia frontu.

W lutym 1945 r. Skorogoszcz zajęły wojska sowieckie. W trakcie walk miasto zostało poważnie zniszczone; przepadło 50% zabudowy. W wyniku postanowień jałtańsko-poczdamskich zostało przyłączone do Polski. Miejsce wysiedlonej ludności niemieckiej zajęli osadnicy polscy.

Po 1945 r. Skorogoszcz utraciła prawa miejskie, pozostając siedzibą gminy, w której skład weszły: Borkowice, Chróścinka (ówczesna nazwa Chróściny), Golczowice, Henryków (Oldrzyszowice), Lipowa, Nikolin (Mikolin), Przędza (Przecza) i Raski.

4 czerwca 1958 r. zespół pałacowy został znacjonalizowany. Główny obiekt ucierpiał w 1945 r., ale nadawał się do remontu. Władze nie zezwoliły jednak na odbudowę, mimo starań Kongregacji Misjonarzy z Mariannhill. Cała sprawa zakończyła się decyzją ówczesnych władz o rozbiórce ledwie czterdziestoletniego obiektu.

Praw miejskich Skorogoszcz nie odzyskała do dzisiaj. Od 1999 r. znajduje się w powiecie brzeskim w województwie opolskim.

Bibliografia

  • Zięba D., Skorogoszcz – zarys dziejów, Opole 1998.
Drukuj