Zakończyła się pierwsza tura uroczystych prezentacji oznakowań cmentarzy żydowskich, stanowiących element zainicjowanego przez Ministerstwo Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu projektu opisu i oznakowania cmentarzy żydowskich, realizowanego wspólnie przez Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN i Narodowy Instytut Dziedzictwa, a także partnerów lokalnych.

Nowe oznakowania w kształcie nawiązującym do macewy, z inskrypcją oraz znakiem QR, odsyłającym do szerszej charakterystyki, umieszczonej na portalu zabytek.pl, uroczyście otrzymały następujące nekropolie:

Ceremonie okazały się dużym sukcesem o znaczącym oddźwięku społecznym i medialnym. Warto podkreślić zaangażowanie partnerów lokalnych, obecność reprezentantów władz państwowych, wielu przedstawicieli miejscowych środowisk, w tym władz samorządowych, a przede wszystkim – liczny udział młodzieży, co pozwala wierzyć, że ochrona cmentarzy zyska trwały, długoletni charakter. Każda z ceremonii odbywała się w obecności rabinów, z pełnym poszanowaniem zasad ceremoniału żydowskiego.

Uroczystościom towarzyszyły wydarzenia, skierowane do społeczności lokalnej. Były to przede wszystkich warsztaty edukacyjne dla uczennic i uczniów miejscowych szkół, które pozwoliły uczestniczkom i uczestnikom poznać inny wymiar historii swoich miejscowości oraz poszerzyć wiedzę na temat tradycji związanych z cmentarzami żydowskimi. Szkoły otrzymały zestaw edukacyjny pt. „Muzeum w pudełku. Miasteczko Malki”, zawierający repliki obiektów i archiwalne zdjęcia ze zbiorów Muzeum POLIN, pozwalający na rozgrywanie w klasach 4–6 edukacyjnej gry planszowej.

Warto dodać, że poza oznaczeniami w terenie program obejmuje intensywne prace dokumentacyjne, badawcze i opisowe. W 2018 r., dzięki wysiłkowi pracowników Narodowego Instytutu Dziedzictwa, przeprowadzono wizję terenową blisko 1200 cmentarzy żydowskich – praktycznie wszystkich nekropolii żydowskich w Polsce. Od 2020 r. Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN przygotowało około 160 opisów cmentarzy. Są one stopniowo tłumaczone na języki angielski i hebrajski, a następnie przekazywane do wykorzystania na portalu zabytek.pl, prowadzonym przez Narodowy Instytut Dziedzictwa. POLIN zrealizowało nadto kilkanaście objazdów badawczych, przeprowadziło także dokumentację i indeksację 300 najważniejszych nagrobków z cmentarzy przy ul. Okopowej w Warszawie, ul. Ślężnej we Wrocławiu oraz Remu w Krakowie (w opracowaniu). Relacje związane z projektem zamieszczane w mediach społecznościowych dotarły do blisko 100 tys. czytelników.

Jak powiedział na ceremonii w Orli minister Jarosław Sellin, celem projektu jest „doprowadzenie do sytuacji, żeby takie upamiętnienia były w 1,2 tys. miejsc, że [...] istotna społeczność w wielu polskich miejscowościach, miasteczkach, wsiach była obecna i żeby była pamiętana właśnie dzięki takim trwałym oznaczeniom”.

***

Prezentacje tablic oraz program towarzyszący realizowane są w ramach projektu „Żydowskie Dziedzictwo Kulturowe” (Komponent IV Sąsiedzi: przedmioty, ludzie, opowieści, Priorytet 2 Program opisu i oznakowania wybranych cmentarzy żydowskich), finansowego z grantu udzielonego Muzeum POLIN przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię w ramach Funduszu EOG oraz przez budżet krajowy. Celem projektu jest ochrona i popularyzacja dziedzictwa polskich Żydów poprzez programy edukacyjne i kulturalne.

Upamiętnienie cmentarza zostało zrealizowane w ramach programu „Oznakowanie cmentarzy żydowskich w Rzeczypospolitej Polskiej” realizowanego przez Narodowy Instytut Dziedzictwa ze środków Ministerstwa Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu.

 

Drukuj