W połowie XV w. Wołomin był wsią pod nazwą Zacięciwa. Od 1795 r. znajdował się w zaborze austriackim, od 1809 r.  w Księstwie Warszawskim, od 1815 r. w zaborze rosyjskim (Królestwo Polskie). Rozwój Wołomina nastąpił na przełomie XIX i XX w. (od 1862 linia kolejowa i warsztaty kol., od 1905 huta szkła). W 1917 r. z połączenia wsi: Wołomin, Helenówka, Lipiny, Ludwikówek, Sławek, Wiktoryn, Wołominek powstała osada Wołomin. Prawa miejskie Wołomin otrzymał w 1919 roku. 

13–15 VIII 1920 r. w trakcie bitwy pod Ossowem miasto odpierało ataki wojsk sowieckich. W okresie międzywojennym nastąpiła rozbudowa zakładów przemysłowych (m.in. zakłady metalowe, liczne warsztaty rzemieślnicze). W czasie okupacji niemieckiej, w latach 1940–42 Niemcy utworzyli getto (ok. 3 tys. osób, 4 X 1942 ok. 2,4 tys. wywieziono do nazistowskiego obozu zagłady w Treblince, 620 osób zamordowano na miejscu). W 1943 r. istniał obóz pracy przymusowej dla Żydów. W latach 1942–44 Wołomin był ośrodkiem konspiracji AK i NSZ.

30 VII–6 IX 1944 w okolicy Wołomina rozegrała się bitwa wojsk sowieckich z niemieckimi dywizjami pancernymi. W latach 1944–45 liczne aresztowania przez UB i NKWD członków polskich organizacji niepodległościowych i ich deportacje w głąb ZSRR. W latach 1945–48 Wołomin był rejonem działalności organizacji antykomunistycznych, m.in. oddziałów WiN. W 1952–75 i od 1999 r. siedziba powiatu.

Treść hasła została przygotowana na podstawie materiałów źródłowych PWN.