Żydzi zaczęli się osiedlać w Zagórzu w połowie XVIII wieku. W 1765 r. wśród mieszkańców Leska odnotowano Żyda Zagórskiego, czyli zapewne pochodzącego z Zagórza. W 1785 r. było tu 20 Żydów. Przez kolejnych ponad 100 lat niewiele wiadomo o mieszkającej tutaj ludności żydowskiej. W drugiej połowie XIX w. jej liczba zaczęła wzrastać, wraz z kształtowaniem się w miejscowości węzła kolejowego, łączącego kolej galicyjsko-węgierską oraz galicyjską kolej traswersalną[1.1]. Żydzi zajmowali się dostawami na rzecz kolei, zwłaszcza materiałów budowlanych. Handlowali także produktami rolnymi, utrzymywali łaźnie dla personelu kolejowego. W 1880 r. mieszkało w Zagórzu 207 Żydów – na ogólną liczbę 1639 mieszkańców. Od 1893 r. działało Towarzystwo Kredytowe, którego prezesem był Izaak Zahn. W 1896 r. doszło do rozruchów o charakterze antysemickim, w trakcie których zniszczono sklepy i kramy żydowskie[1.1.1].

Miasteczko zostało zniszczone w okresie I wojny światowej. W 1921 r. żyło w Zagórzu 392 Żydów, zaś w całej rzymskokatolickiej parafii zagórskiej w 1938 r. – 476 Żydów. Zapewne mieli salę modlitewną. Żydzi zagórscy należeli do sanockiej gminy wyznaniowej. W 1928 r. właścicielem folwarku w Zagórzu został Adam Gubrynowicz, syn Żydówki Loewenthalówny, który za pośrednictwem hiszpańskiego herolda za 20 tys. dolarów kupił tytuł barona. W Zagórzu zbudował zamek, który zachował się do chwili obecnej.

Podczas drugiej wojny światowej Zagórz znalazł się pod okupacją niemiecką. Miejscowych Żydów Niemcy zatrudnili przy remoncie dróg, w majątku ziemskim w Zasławiu oraz w warsztatach rzemieślniczych na terenie obozu w Zasławiu. W latach 1940–1942 zamordowali 38 Żydów, w tym trzy rodziny żydowskie z Lisznej koło Sanoka. Ostatecznie, w sierpniu 1942 r. wszyscy Żydzi z Zagórza znaleźli się w niemieckim obozie koncentracyjnym w Zasławiu[1.1.1]. Większość z nich zginęła na miejscu, a resztę wywieziono do niemieckiego nazistowskiego obozu śmierci w Bełżcu.

Nota bibliograficzna

• Zagorz, [w:] The Encyclopedia of Jewish Life Before and During the Holocaust, red. S. Spector, G. Wigoder, t. 3, New York 2001, s. 1482.