Appenszlak Paulina, z domu Jamajka, pseud. Colombina (ok. 1900, Warszawa? – 1976, Izrael) – publicystka, tłumaczka, poetka. Redaktorka kierowanego do żydowskich czytelniczek feministycznego, polskojęzycznego czasopisma „Ewa” (1928­–1933).

Debiutowała w 1919 r. w warszawskim „Tygodniku Nowym”. Pod panieńskim nazwiskiem Jamajkówna publikowała autorskie wiersze i przekłady literackie, a w kolumnie Miniatury Colombiny zamieszczała krótkie felietony. Ukrywając się pod pseudonimem Colombina, Pola Jamajkówna nawiązywała do fikcyjnej tożsamości redakcyjnego kolegi i swojego przyszłego męża – Jakuba Appenszlaka, publikującego jako Pierrot. W żartobliwym, zaczepnym tekście Wyzwanie na pojedynek, opublikowanym w drugim numerze tygodnika, młoda felietonistka pisała: „Mówię o rzeczach pięknych, smutnych i poetycznych. Blade niewieście sentymenty, nieuchwytny czas codzienności, różowe pocałunki i pieszczoty, tajemnica dusz i nocy – oto o czem piszę. (…) Hej! tragiczny, kolorowy Pierrocie wyzywam cię na walkę uśmiechu ze śmiechem”[1.1].

Teksty autorstwa Pauliny Appenszlakowej ukazywały się w kolejnych latach na łamach pism takich jak „Diwrej Akiba” (pol. Sprawy Akiby; tytuł poświęcony tematom ważnym dla ruchu syjonistycznego) czy „Nasz przegląd”. W tym drugim – najpoczytniejszym dzienniku skierowanym do polskojęzycznych Żydów –  pełniła rolę głównej redaktorki tzw. działu kobiecego.  Jako ceniona tłumaczka współpracowała także z wydawnictwem Safrus (pol. Literatura), które w ramach serii „Biblioteka Pisarzy Żydowskich” popularyzowało literaturę hebrajską i jidysz.

W 1928 r. z inicjatywy Pauliny Appenszlak (redaktorki naczelnej) i Izy Racheli Wagmanowej (wydawczyni) na rynku prasowym pojawił się tytuł „Ewa. Pismo tygodniowe”. Tygodnik kierowany był do osób zainteresowanych rolą kobiet w żydowskim społeczeństwie; był jedynym pismem tego typu wydawanym w języku polskim. Choć autorkom – i mniej licznym autorom – tekstów drukowanych w „Ewie” bliskie były ideały syjonistyczne, na łamach gazety unikano treści politycznych, skupiając się przede wszystkim na sprawach społecznych i kwestiach związanych z feminizmem. Wśród zagadnień poruszanych regularnie na łamach pisma wymienić można: walkę z prostytucją i handlem kobietami; zapewnienie ochrony ofiarom przemocy; świadome macierzyństwo; dostęp do antykoncepcji i aborcji; uregulowanie prawnej sytuacji agunot (kobiet, których mąż zaginął lub opuścił rodzinę, odmawiając rozwodu); udział Żydówek w życiu politycznym i ich dostęp do wyższych stanowisk; zrównanie płac kobiet i mężczyzn. Tygodnik „Ewa” wydawany był do 1933 roku. Powody nagłego, niezapowiedzianego zakończenia jego działalności pozostają nieznane.

W 1934 r., niedługo po zniknięciu z rynku prasowego „Ewy”, Paulina i Jakub Appenszlakowie podjęli się próby utworzenia wspólnej trybuny dla starszych i młodszych pisarzy polsko-żydowskich. Choć na łamach nowo powstałego tygodnika „Lektura” ukazywały się teksty uznanych autorek i autorów, pismo nie przetrwało próby czasu i wkrótce je zamknięto.

Pozostające w separacji małżeństwo Appenszlaków rozdzieliła wojna. Paulina Appenszlakowa opuściła Warszawę 4 września 1939 roku. W 1940 r., wraz z synem Henrykiem, przez Rumunię dotarła do Palestyny. Jakuba Appenszlaka wybuch wojny zastał w Genewie, gdzie uczestniczył w 21. Kongresie Syjonistycznym. W latach 40. osiedlił się w Nowym Jorku; mieszkał tam aż do przedwczesnej śmierci w 1950 roku. Appenszlakowa związała się z dziennikarzem sportowym „Naszego Przeglądu”, Zygmuntem Fogielem; prawdopodobnie po śmierci Jakuba para sformalizowała związek. Syn Appenszlaków Henryk, magister chemii wykształcony na Uniwersytecie Hebrajskim w Jerozolimie, porucznik armii izraelskiej, zginął na posterunku ochotniczym 14 maja 1949 roku.

Po przyjeździe do Palestyny, Paulina Appenszlak kontynuowała pracę publikując teksty w pismach kobiecych. Została redaktorką czasopisma „Olam Ha-Isza” (pol. Świat Kobiety), które w prywatnej korespondencji nazywała „»Ewą« po hebrajsku”. W 1946 r. w Izraelu wydano jej powieść biograficzną Ha-Doktor Niszar: Roman biografii al Janusz Korczak (pol. Doktor pozostał: powieść biograficzna o Januszu Korczaku) poświęconą Januszowi Korczakowi, przetłumaczoną później na języki jidysz i hiszpański. Współpracowała również z „Naszą Trybuną”, wydawaną w Nowym Jorku przez Jakuba Appenszlaka, oraz z dziennikiem „Al Ha-Miszmar” (pol. Na Straży), publikowanym w Palestynie (później Izraelu). Choć przez lata związana była z ruchem syjonistycznym, Izrael nie stał się dla niej domem. Wyrazy tęsknoty za Polską dawała w korespondencji z bliskimi. W jednych z listów do Władysława Broniewskiego pisała „[…] musi pan sobie uświadomić, że mój świat zginął, że ja zginęłam razem z nim”.

Bibliografia

• Antosik-Piela M., Wokół „Naszego Przeglądu”, Warszawa Etnograficzna [online] https://warszawa.etnograficzna.pl/pl/praha/nasz-przeglad [dostęp: 15.02.2021].
• Mickutė J., Tworzenie kobiety żydowskiej: syjonizm, kobieta i jej ciało w Polsce międzywojennej, „Studia żydowskie. Almanach”, R. VI (2016), nr 6, ss. 21-43.
• Prokop-Janiec E., Pogranicza polsko-żydowskie. Topografie i teksty, Kraków 2013, ss. 36-39.
• Szabłowska-Zaremba M., Dziennikarki międzywojennej prasy polsko-żydowskiej (wstępne rozpoznanie), „Archiwum emigracji. Studia – Szkice – Dokumenty”, zeszyt 1–2 (20–21), ss. 34-48.