Armia Polska w ZSRR, 1944

Armia Polska w ZSRR, 1944 (AP w ZSRR) – związek operacyjny oraz ośrodek formowania ludności sił zbrojnych na terytorium ZSRR, utworzony 16 marca 1944 r. na mocy porozumienia Związku Patriotów Polskich z rządem sowieckim. Powstała z rozwinięcia Pierwszego Korpusu Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR. Zwierzchnictwo polityczne sprawował Zarząd Główny ZPP. Operacyjnie podlegała naczelnemu dowódcy Armii Czerwonej, a od 29 kwietnia 1944 r. dowódcy 1. Frontu Białoruskiego. AP w ZSRR składała się z 3 członów organizacyjnych: 1. Armii Polskiej (tzw. armii czynnej, polowej), ośrodka uzupełnień (przemianowanego na Sztab Formowania i Uzupełnień, a następnie Główny Sztab Formowania) oraz z Polskiego Sztabu Partyzanckiego (PSP).W skład armii czynnej weszły m.in. dywizje piechoty: 1. (im. T. Kościuszki), 2. (im. J.H. Dąbrowskiego) i 3. (im. R. Traugutta), ponadto I brygada pancerna (im. Bohaterów Westerplatte), I brygada artylerii (im. J. Bema), 4. pułk artylerii przeciwpancernej, 1. pułk lotnictwa myśliwskiego „Warszawa”; później utworzono kolejne jednostki, m.in.: 4., 5. i 6. dywizje piechoty, korpus pancerny, dywizję artylerii przeciwlotniczej, brygadę kawalerii i 3 brygady artylerii. Dowódca armii: gen. Z. Berling; liczebność: 43–107 tys. żołnierzy (IV–VII 1944). Wobec braku polskiej kadry oficerskiej do służby w jednostkach polskich zostało skierowanych ponad 4,6 tys. oficerów sowieckich. Rejony stacjonowania: Sumy, Żytomierz, Kiwerce. Artyleria AP (2 brygady i 6 pułków) uczestniczyła w operacji brzesko-lubelskiej 1. Frontu Białoruskiego, wspierając ogniem jednostki sowieckie podczas przełamywania obrony niemieckiej nad Turią, a następnie w pościgu do Bugu i forsowaniu tej rzeki. 3 czerwca 1944 r. ZPP i AP w ZSRR podporządkowały się Krajowej Radzie Narodowej, która na mocy dekretu z 21 lipca dokonała zjednoczenia AP w ZSRR z Armią Ludową w jednolite Wojsko Polskie. Dowodzenie nad AP przejął naczelny dowódca WP gen. M. Żymierski, który armię czynną (polową) przemianował na 1. armię WP (armie Wojska Polskiego 1944–45), 8 sierpnia ograniczył kompetencje dowódcy byłej AP w ZSRR do spraw związanych bezpośrednio z dowodzeniem 1. armią WP.

Bibliografia