Centralny Okręg Przemysłowy (COP) –  okręg przemysłowy w II RP, zlokalizowany we wschodniej części woj. kieleckiego, południowej lubelskiego, wschodniej krakowskiego i zachodniej lwowskiego, z centralnym ośrodkiem w Sandomierzu. N

ajwiększe przedsięwzięcie inwestycyjne II RP, zainicjowane w lutym 1937 r. przez E. Kwiatkowskiego, jako rozwinięcie wcześniejszych zamierzeń. COP obejmował 15% powierzchni Polski z 18% ludności i dzielił się na 3 regiony: surowcowy (tzw. A, kielecki), aprowizacyjny (tzw. B, lubelski) i przemysłu przetwórczego (tzw. C, sandomierski). Potocznie pod pojęciem COP często rozumiano tylko rejon C (widły Wisły, Sanu i Dunajca). Celowość tej inwestycji uzasadniano potrzebą szybkiego wzmocnienia zdolności obronnej państwa, stworzenia warunków do systematycznego uprzemysławiania kraju i przekształcenia jego struktury z rolniczo-przemysłowej w przemysłowo-rolniczą oraz zaktywizowania dotychczas biernych gospodarczo obszarów kraju.

Lokalizacja miała wynikać zwłaszcza z oddalenia od granic z Niemcami i ZSRR i jednocześnie centralnego położenia w Polsce oraz dostatku siły roboczej i zasobów surowcowych. Do najważniejszych inwestycji należały: elektrownia wodna w Rożnowie oraz inne elektrownie należące do tego systemu, Huta Stalowa Wola, Państwowe Zakłady Lotnicze w Rzeszowie, zakłady kauczuku i opon w Dębicy, samolotów w Mielcu, celulozy w Niedomicach k. Tarnowa, karabinów maszynowych w Sanoku, Państwowe Wytwórnie Uzbrojenia w Radomiu i Starachowicach, montownia samochodów ciężarowych w Lublinie, wytwórnia sprzętu łączności w Poniatowej, walcownia miedzi i aluminium k. Dębicy, rafineria miedzi w Tarnowie, fabryka aluminium w Stalowej Woli.

Do 1 września 1939 r. tylko nieliczne zakłady zostały ukończone. Całość nakładów szacuje się na ok. 400 mln zł, poniesionych przeważnie przez państwo, z niewielkim udziałem kapitału prywatnego.

Bibliografia

• K. Bobiński Centralny Okręg Przemysłowy. Przyczyny powstania i warunki rozwoju, Warszawa 1939;
• H. Radocki Centralny Okręg Przemysłowy w Polsce, Warszawa 1939;
• Z. Landau, J. Tomaszewski Gospodarka Polski międzywojennej, t. 4: Lata interwencjonizmu państwowego 1936–39, Warszawa 1989.

Treść hasła została przygotowana na podstawie materiałów źródłowych PWN.