Gaon (hebr. znakomitość) – honorowy tytuł nadawany przewodniczącym akademii talmudycznych w Surze i Pumbedicie w Babilonii od końca VI w. do połowy XI. Nazwa „gaon” pochodzi od aramejskiego Rosz Metiwta Geon Jaakow (Przewodniczący Akademii, Chluba Jakuba). W późniejszych wiekach (XII–XIII w.) tytuł gaona nadawano także uczonym z akademii w Palestynie, Egipcie, Bagdadzie i Damaszku. Autorytet gaona w kwestiach religijno-prawnych był bezsporny dla Żydów w całej diasporze, z czasem za gaona zaczęto uważać niektórych rabinów, uznawanych powszechnie za wybitnych znawców Tory i Talmudu. Odpowiedzi gaonów na pytania dotyczące zastosowania zasad Talmudu do różnych okoliczności złożyły się na część religijną piśmiennictwa żydowskiego, zwanego responsami. W średniowieczu jednym z najbardziej znanych gaonów był Saadja Gaon, żydowski uczony i filozof. W późniejszych czasach mianem tym obdarzano wybitnych i powszechnie szanowanych mędrców, np. Eliasza, Gaona z Wilna. Używano go także jako tytułu grzecznościowego w stosunku do rabinów.

Renata Piątkowska

Tekst powstał na podstawie książki „Żydzi w Polsce. Dzieje i kultura. Leksykon”, red. J. Tomaszewski, A. Żbikowski, Warszawa 2001. © Treść hasła pochodzi z serwisów wiedzowych PWN; Encyklopedia PWN, Słowniki języka polskiego i Słowniki obcojęzyczne.