Jiszuw (hebr. le-jaszew – osiedlić się, osiąść) – słowo używane najczęściej na określenie żydowskich społeczności w Palestynie przed powstaniem państwa Izrael, zwłaszcza w kontekście jej organów samorządowych oraz projektów zagospodarowania Palestyny. W odniesieniu do społeczności żydowskiej w Palestynie przed 1882 r. (początek pierwszej aliji), jej położenia gospodarczego oraz prawnego używa się określenia „stary jiszuw”. Charakteryzowały go głęboki podział między społecznością aszkenazyjską i sefardyjską oraz duża zależność od pomocy materialnej zbieranej wśród Żydów poza Palestyną. Sposób życia społeczności podyktowany był przez tradycje religijne. Ocenia się, że w połowie XIX w. mieszkało w Palestynie ok. 12 tys. Żydów, a do 1882 r. liczba ta wzrosła do ok. 24 tys. Na określenie społeczności żydowskiej w Palestynie w latach 1882–1918 używa się określenia „nowy jiszuw”. Ta społeczność w znacznie większym stopniu budowała swoją tożsamość wokół pojęcia narodu, a nie wyłącznie wokół pojęć tradycyjnych. Podjęto próby organizowania instytucji samorządowych na szczeblu lokalnym. Dopiero po 1918 r. – w okresie mandatu brytyjskiego – powiodło się zorganizowanie ogólnokrajowych żydowskich instytucji samorządowych, a także przyjęcie imigrantów żydowskich (olim), przede wszystkim z Europy Wschodniej i z Niemiec.W 1939 r. jiszuw liczył ok. 450 tys. osób.

Natalia Aleksiun

Tekst powstał na podstawie książki „Żydzi w Polsce. Dzieje i kultura. Leksykon”, red. J. Tomaszewski, A. Żbikowski, Warszawa 2001.