Kasztelan (łacińskie castellanus „mieszkający w twierdzy”) – w Polsce w XII–XIII w. urzędnik sprawujący władzę nad zamkiem lub grodem oraz podległym mu okręgiem, tzw. kasztelanią. W hierarchii godności urząd kasztelana znajdował się po wojewodzie (jedynie kasztelan krakowski w połowie XIII w. uzyskał pierwszeństwo przed wojewodą i później stał się najwyższym świeckim senatorem). Podstawowymi obowiązkami kasztelana była obrona grodu i kasztelanii, ściąganie danin i powinności od poddanych oraz sądownictwo nad nimi.

Od 2. poł. XIII w. na skutek rozwoju immunitetu, wprowadzenia na pocz. XIV w. urzędu starosty oraz wydania przywilejów nieszawskich w 1454 następowało stopniowe ograniczanie roli kasztelana. Od XIV w. był to tytularny urzędnik ziemski, który zasiadał w radzie królewskiej, a później w senacie, oraz miał obowiązek gromadzenia pospolitego ruszenia na terenie kasztelanii i doprowadzenia go do wojewody. Kasztelanowie dzielili się na większych, prowincjonalnych (tzw. krzesłowych) i – w Koronie – mniejszych, powiatowych (tzw. drążkowych). Tytuł kasztelana istniał w Księstwie Warszawskim i Królestwie Polskim, 1807–1831 kasztelan z urzędu zasiadał w senacie.

Treść hasła została przygotowana na podstawie materiałów źródłowych PWN.