Pierwsze informacje na temat Żydów w Milejczycach pochodzą z XVI w. i dotyczą konfliktu między mieszczanami (chrześcijanami) a napływającą do miasteczka ludnością żydowską.

Gmina żydowska powstała w połowie XVIII wieku. W zachowanych dokumentach można znaleźć informacje o „browarze i stodole żydowskiej”. Cmentarz założono w 1865 roku.

Liczba Żydów w Milejczycach rosła, w 1878 r. było ich 627 na 1588 mieszkańców. Niedługo przed wybuchem II wojny światowej, w 1935 r., było ich 894 na 2000 mieszkańców. Po 17.09.1939 r. liczba Żydów wynosiła 1275.

Żydzi mieszkali głównie przy rynku oraz pomiędzy rynkiem a cmentarzem żydowskim. Rabin mieszkał tuż przy synagodze. Obok niej znajdował się niewielki dom modlitewny oraz łaźnia. Ostatnim rabinem w Milejczycach był Aron Izaak Tamares.

W okresie międzywojennym Milejczyce były miejscowością letniskową ludności żydowskiej, przyjeżdżającej tu na wypoczynek głównie z Białegostoku i Warszawy, a także z Europy Zachodniej. Miasteczko uważano bowiem za kurort, gdzie lasy sosnowe miały leczniczy wpływ na drogi oddechowe, co miało pomagać chorym na gruźlicę. W 1927 r. powstała w związku z dużym napływem żydowskich kuracjuszy istniejąca do dzisiaj duża synagoga (w miejsce rozebranej starej drewnianej z 1857 r.) 

W okresie międzywojennym jednym z głównych źródeł utrzymania milejczyckich Żydów było rolnictwo i sprzedaż żywności gościom, przebywającym tu w celach leczniczych i wypoczynkowych. Liczba przyjezdnych, głównie Żydów, w sezonie wynosiła od 2 do 4 tysięcy.

W 1942 r. Niemcy utworzyli getto, w którym zamknięto ok. 900 Żydów. Wówczas również zburzono ok. 90 domów żydowskich. Likwidacja getta nastąpiła 9 listopada 1942 r. Jego więźniów okupant niemiecki wywiózł do obozu zagłady w Treblince.

Bibliografia

• Wiśniewski T., Bóżnice Białostocczyzny, Białystok 1992, ss. 174–175.