Położenie geograficzne i administracyjne:
Do XII w. Królestwo Polskie,
XII - XIV w. Brandenburgia, Nowa Marchia,
1354 - 1772 Królestwo Polskie, województwo poznańskie, starostwo pilsko-ujskie,
1772 - 1807 Prusy, Obwód Nadnotecki,
1807 - 1815 Księstwo Warszawskie, departament bydgoski,
1815 - 1945 Prusy (Niemcy), Wielkie Księstwo Poznańskie (Prownicja Poznańska), regenecja bydgoska (1815 - 1919), powiat chodzieski (1818 - 1914), powiat miejski pilski (od 1914),
1919/1922 - 1938 Niemcy (Republika Weimarska/ III Rzesza), Prowincja Marchia Graniczna Poznań-Prusy Zachodnie, rejencja pilska, powiat miejski pilski,
1938 - 1945 Niemcy (III Rzesza), Prowincja Pomorska, rejencja pilska, powiat miejski pilski,
Od 1945 Polska, województwo poznańskie (1945 - 1975), województwo polskie (1975 - 1998), województwo wielkopolskie (od 1999).

Początki Piły sięgają czasów Władysława Hermana i Bolesława Krzywoustego. Istniała tam najprawdopodobniej wioska rybacka, która w czasach Władysława Łokietka lub Kazimierza Wielkiego (XIV w.) otrzymała prawa miejskie. Prawa te potwierdziła królowa Jadwiga. Najstarszy pisany dokument świadczący o istnieniu miasta, które było najprawdopodobniej własnością królewską pochodzi z 1449 r. Według innych źródeł z 1478 lub 1480 r. Piła należała do rodu Opalińskich, czyli była miastem prywatnym, którego właściciele przekazali prawa własności monarsze. Przed 1449 r. ufundowano kościół parafialny. W 1513 r. Zygmunt I potwierdził prawa miejskie magdeburskie. Rozwojowi miasta sprzyjały przywileje z 1513, 1561 i 1627 r. Mimo starań miasto pozostawało niewielkim ośrodkiem miejskim o półrolniczym charakterze. Obok mieszczan-rolników żyli tu garncarze, szewcy, kołodzieje, młynarze, rzeźnicy, bednarze. W samym mieście i jego okolicach wytapiano rudę darniową, którą przetwarzano następnie w kuźnicach. W 1563 r. naliczono w Pile 153 domy. W XVI w. miasto przeszło we władanie rodu Górków, po czym ponownie stało się własnością królewską. W XVII w. Piłę wraz z całym starostwem pilsko-ujskim król Zygmunt III nadał żonie królowej Konstancji. Miasto stopniowo przekształcało się z rolno-usługowego w rzemieślniczo-handlowe. Rosła liczba rzemieślników. W 1564 r. naliczono ich 39, w 1591 - 43, w 1626 – ok. 100 (razem z partaczami). Pojawiały się nowe zawody – tokarz, ślusarz, piekarz, kowal, kapelusznik, powroźnik. W 1590 r. zawiązano cech browarników, a w 1604 r. rzemiosł różnych. Miasto wielokrotnie płonęło. Po pożarze 1626 r, spłonęło niemal doszczętnie. Królowa Konstancja przystąpiła do odbudowy Piły. Wytyczono nowy układ przestrzenny miasta. Wzniesiono ratusz. Miasto uległo poważnym zniszczeniom w czasie wojny polsko-szwedzkiej 1655 - 1660. Kolejne straty demograficzne wywołała wojna północna 1700 - 1721 r. oraz siedmioletnia 1756 - 1763. Wraz ze zniszczeniami ewoluowała struktura gospodarcza miasta. Wiele branż rzemieślniczych upadło. Inne zaczęły się intensywnie rozwijać głównie piwowarstwo, sukiennictwo i szewstwo. O znaczeniu pierwszego może świadczyć, że obok cechu piwowarów katolickich, w 1697 r. założono cech piwowarów protestanckich. Znacznie mniejszą rolę odgrywał handel. Coraz większą grupę mieszkańców zaczęli stanowić Niemcy. Zmianie struktury narodowościowej sprzyjały ruchy migracyjne wywołane przez pruską politykę osadniczą i gospodarczą z końca XVIII i początków XIX w. Odpływa miejscowa ludność Polska i częściowo żydowska. W jej miejsce pojawiali się przybysze z głębi Niemiec. W 1816 r. stanowili już grupę liczącą 722 osoby (45% ogółu mieszkańców).

Na oblicze Piły wpłynął wielki pożar miasta z 1834 r. Spłonęło ok. 200 domów. Odbudowa postępowała szybko. W 1837 r. w Pile istniało już 350 budynków. Wytyczono nowe ulice oraz place, które stopniowo zabudowywano reprezentacyjnymi budynkami użyteczności publicznej (arsenał, Sąd Krajowy, poczta, nowy ratusz, 2 kościoły luterańskie) oraz kamienicami. Założono urokliwy park miejski. W 1871 r. uruchomiono gazownię. Miasto skanalizowano. W 1889 r. powstała rzeźnia miejska. W 1851 r. Piła otrzymała pierwsze połączenie kolejowe z Krzyżem i Bydgoszczą, następnie z Tczewem i Frankfurtem nad Odrą. W 1871 r. z Piłą, Złotowem i Chojnicami, w 1879 r. ze Szczecinkiem, a w 1881 r. z Wałczem. W ciągu 20 lat Piła stała się jednym z największych węzłów kolejowych we wschodnich Niemczech, co w istotny sposób wpływało na rozwój demograficzny i gospodarczy miasta. Powstały duże zakłady naprawy taboru kolejowego, założono jeden z największych zakładów produkcji sprzętu lotniczego. Firma „Albatros“ w czasie I wojny światowej produkowała miesięcznie ok. 100 samolotów. Zatrudniano w niej ok. 2500 osób. Powstały fabryki przemysłu spożywczego (2 mleczarnie, krochmalnia), materiałów budowlanych (cegielnie, tartaki, papy dachowej), maszynowego (fabryki maszyn rolniczych, konstrukcji żelaznych). W Pile stacjonował także garnizon wojskowy. Miasto było znanym na wschodzie Niemiec ośrodkiem wydawniczym.

W 1939 r. wysiedlono miejscową ludność polską. W 1945 r. miasto zostało zniszczone w 75% w czasie obrony miasta w styczniu i lutym 1945 r. Po włączeniu miasta w granice Polski przystąpiono do odbudowy miasta. Wytyczono nowy układ przestrzenny, powstało szereg nowych osiedli mieszkaniowych. Miasto stało się znaczącym ośrodkiem przemysłowym. Powstała fabryka żarówek w 1958 r. (obecnie koncern Philipsa), wytwórnia tlenu (1996 r.), uruchomiono ponownie zakłady naprawcze taboru kolejowego, fabrykę aparatury i urządzeń komunalnych, odlewnię aluminium, fabryki prefabrykatów. Obecnie jest lokalnym centrum życia kulturalnego, gospodarczego i edukacyjnym[1.1].