Adonaj – [hebr., 'pan mój', 'panowie moi'], forma l. mn. hebrajskiego rzeczownika adon z sufiksem dla 1. osoby l. poj. zaimka osobowego, zastępcze imię Boga używane przez Żydów. Etymologia słowa jest nieznana, być może jest to derywat hebrajskiego czasownika adun ['panować', 'sprawować władzę'].

W Starym Testamencie rzeczownik adon, zarówno w l. poj., jak i mnogiej, stosowany jest jako określenie właściciela, np. ziemi czy niewolnika (Rdz 24,9.12), króla (2 Krl 18,27), lub jako formuła zwracania się do władcy (Jr 22,18), niekiedy także jako oznaczenie bóstwa (Iz 26,13) lub Boga Izraela (wtedy często z imieniem Bożym adon JHWH, Iz 1, 24). W postaci A. występuje wyłącznie w odniesieniu do Boga JHWH, najczęściej jako inwokacja modlitewna wyrażająca związek modlącego się z Bogiem i zarazem dystans właściwy dla relacji władca – sługa. Z czasem pojęcie A. nabrało znaczenia „wszechwładny”.

Po niewoli babilońskiej (586-38 r. p.n.e.) z obawy przed profanacją zaniechano wymawiania imienia JHWH i zastępowano je słowami Elohim lub A. Podczas wokalizacji hebrajskiego tekstu Biblii (V-VIIw.) przy tetragramie JHWH umieszczano najczęściej samogłoski ze słowa A.: a-o-a, które po przekształceniu wg zasad językowych w e-o-a i odczytywane wraz z tetragramem spowodowały błędną wymowę imienia Bożego jako Jehowa. W Septuagincie zarówno A., jak i JHWH przekładane są jako Kyrios, w Wulgacie jako Dominus ['Pan'].

Treść hasła została przygotowana na podstawie materiałów źródłowych PWN.