Uczony, znawca pism i zagadnień religijnych, który ukończył jesziwę i otrzymał dokument nazywany smicha [hebr. upoważnienie], co dawało mu prawo nauczania i rozstrzygania spornych kwestii religijnych prawa żydowskiego. Był urzędnikiem i przywódcą duchowym gminy.

Rabin, formalnie zatrudniany przez gminę, pełnił wiele funkcji. Podpisywał, a tym samym zatwierdzał ustawy gminne, kontrolował prawidłowość przeprowadzania wyborów do władz gminy, przewodniczył rozprawom sądu żydowskiego, udzielał ślubów, nakładał klątwę (cherem), nadzorował nauczanie w szkole, niekiedy był przewodniczącym jesziwy. Miał głos decydujący w sprawach spornych.

Wiele gmin dążyło do ograniczenia władzy rabina, np. wydawały rozporządzenia zezwalające na zatrudnienie go tylko na okres 6 lat. Rabin otrzymywał wynagrodzenie z kasy gminnej, w XVII w. wynosiło ono ok. 8–10 złotych tygodniowo, korzystał także z innych świadczeń, np. z darmowego mieszkania, często nie płacił podatków. Pobierał opłaty od ślubów, rozwodów i pogrzebów. W XIX w. funkcje rabina zostały określone przez prawodawstwo państw zaborczych. W Królestwie Polskim powołano urząd nadrabina, a w Austrii i Prusach wprowadzono wymóg znajomości języka niem. W obu tych krajach otwarto pierwsze wydziały judaistyki na poziomie uniwersyteckim, gdzie kształcili się także rabini z ziem polskich, zwolennicy judaizmu reformowanego.

W Polsce niepodległej wprowadzono wymóg egzaminu państwowego dla rabina, połączonego z koniecznością znajomości języka polskiego. Nakaz ten nie był przestrzegany zbyt skrupulatnie.

Hanna Węgrzynek