Katarzyna Meloch
Tematy
Biogram rozmówcy
Katarzyna Meloch urodziła się w Łodzi 7 maja 1932 roku. Jej ojciec pochodził z Radomia, był historykiem, uczniem prof. Tokarza. Specjalizował się w powstaniach, na krótko przed wojną wydał doktorat pt. „Sprawa włościańska w powstaniu listopadowym”. Po przeniesieniu do Białegostoku był dyrektorem archiwum, usunięto go ze stanowiska za komunistyczne poglądy. Został powołany do wojska sowieckiego po wkroczeniu wojsk niemieckich do Białegostoku.
Matka, Wanda, była filolożką klasyczną. Uczyła w łódzkich gimnazjach, lecz straciła uprawnienia z powodu politycznych przekonań i następnie pracowała w biurze. Została aresztowana w 1941 roku przez Niemców lub Ukraińców.
Katarzyna Meloch przed wojną rozpoczęła naukę w prywatnej szkole żydowskiej. W jej domu rodzinnym (na ul. Królewskiej 49 w Warszawie; budynek spłonął w czasie bombardowania w 1939) nie obchodzono żydowskich świąt, rodzice czuli się przede wszystkim Polakami. W 1939 roku uciekli z Warszawy do Białegostoku, gdzie zostali odnalezieni przez Niemców latem 1941 roku.
Po powołaniu ojca i aresztowaniu matki Katarzyna Meloch została umieszczona w żydowskim domu dziecka na ul. Częstochowskiej w getcie w Białymstoku, gdzie przebywała ok. pół roku. Stamtąd staraniami wuja Jacka Goldmana została przewieziona do jego domu na ul. Elektoralnej 12 w warszawskim getcie. W sierpniu 1942 roku została wyprowadzona z getta przez pielęgniarkę (operacja zorganizowana przez wuja) i spotkała się z babką ze strony matki, Michaliną, która wcześniej także uciekła z getta. Przebywała w Pogotowiu Opiekuńczym dla Dzieci im. ks. Boduena, gdzie otrzymała fałszywą tożsamość Ireny Dąbrowskiej. Następnie do końca wojny przebywała w domu dziecka Sióstr Służebniczek NMP w Turkowicach.
Po wojnie zamieszkała z żoną wuja Jacka Goldmana na Saskiej Kępie. Uczęszczała do 12. Państwowego Gimnazjum i Liceum im. Marii Curie-Skłodowskiej. Uciekła od żony wuja do babki ze strony ojca, która wraz z córką powróciła z Syberii. Studiowała filologię polską; początkowo pracowała naukowo, później zdecydowała się na pracę w publicystyce. Ma córkę oraz wnuka i wnuczkę.
Katarzyna Meloch zmarła 26 lipca 2021 roku.
Na temat historii ocalenia Katarzyny Meloch przeczytasz na portalu Polscy Sprawiedliwi: „Moje imię stało się jej pseudonimem partyjnym”. Historia Jadwigi Deneko | Polscy Sprawiedliwi.
Opis sytuacji rozmowy
Rozmowa została zarejestrowana w Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN w Warszawie.
Streszczenie
- Dzieciństwo rozmówczyni, nauka w szkole żydowskiej; atmosfera domu rodzinnego; 00:01:48
- Tożsamość religijna i narodowa rodziny rozmówczyni; 00:04:03
- Ucieczka z Warszawy do Białegostoku; odnalezienie rodziny przez Niemców; 00:06:04
- Plan ocalenia rozmówczyni stworzony przez jej matkę; aresztowanie matki rozmówczyni; 00:07:19
- Umieszczenie w żydowskim domu dziecka w getcie w Białymstoku; 00:10:50
- Losy białostockich Żydów przesiedlonych do Częstochowy; 00:12:25
- Opis i historia domu rodzinnego w Warszawie; 00:13:25
- Dzieciństwo i sytuacja rodzinna; poczucie tożsamości narodowej rodziców rozmówczyni; 00:15:36
- Praca naukowa ojca rozmówczyni; 00:17:22
- Wykształcenie i praca zawodowa matki rozmówczyni; 00:20:07
- Poglądy polityczne rodziców rozmówczyni; oddanie matki karierze naukowej ojca; 00:21:48
- Wspomnienia dzieciństwa z wujem; 00:23:36
- Przyjazd z domu dziecka w Białymstoku do domu wuja w getcie warszawskim; 00:28:00
- Pobyt w domu dziecka w Białymstoku; głód w białostockim getcie; postanowienie przeżycia; 00:32:54
- Utrata zabawki w czasie bombardowania w 1939; 00:37:23
- Pobyt w domu dziecka w Turkowicach; 00:40:30
- Postać Jadwigi Deneki; 00:44:58
- Ucieczka z getta; spotkanie z Jadwigą Deneką i babką rozmówczyni Michaliną; 00:46:28
- Opis zatrzymania rozmówczyni przez żydowską policję w getcie i ratunek ze strony babki; 00:50:49
- Życie z babką po wyjściu z getta; 00:54:00
- Ukrywanie rozmówczyni w getcie po zatrzymaniu przez policję i decyzja wuja o konieczności wyprowadzenia jej z getta; 00:55:20
- Ratowanie dzieci żydowskich przez Żydów i Polaków; 00:56:27
- Spotkanie z babką w Pogotowiu Opiekuńczym; dalsze losy babki; 00:58:36
- Refleksja na temat odchodzenia bliskich rozmówczyni bez pożegnania; 01:03:45
- Troska Jadwigi Deneki o bezpieczeństwo rozmówczyni, jej aresztowanie i śmierć; 01:06:15
- Nieznane okoliczności śmierci Jacka Goldmana; 01:09:46
- Tęsknota za lalkami; 01:14:28
- Otrzymanie fałszywej tożsamości; 01:18:53
- Działania zakonnic w Turkowicach i ich współpraca z inspektorem Jarmulskim i Janem Dobraczyńskim; 01:20:43
- Starania o odznaczenie zakonnic i Jana Dobraczyńskiego medalami Sprawiedliwych wśród Narodów Świata; 01:25:13
- Relacja Dobraczyńskiego o uratowaniu grupy żydowskich dzieci we współpracy z niemieckim lekarzem; 01:27:35
- Przeniesienie do Turkowic i warunki życia w tamtejszym domu dziecka; postać siostry Ireny; 01:35:50
- Relacje z rówieśnikami w Turkowicach; wspólne śpiewanie; inne dzieci żydowskie w domu dziecka; 01:41:35
- Zdjęcia rodzinne rozmówczyni na wystawie zorganizowanej przez Gołdę Tencer; list mężczyzny pamiętającego Jacka Goldmana z getta; 01:50:35
- Losy rodziny kolegi z Turkowic spotkanego na studiach (Michała Głowińskiego) i koleżanki z Konina; 01:53:11
- Brak świadomości końca wojny; 01:58:24
- Mieszkanie z żoną wuja po wojnie; nauka w szkole, nadrabianie zaległości; 02:03:17
- Praca i narodziny dziecka; 02:06:50
- Ucieczka od żony wuja do babki ze strony ojca; dorosłe życie po śmierci babki; 02:08:02
- Wpływ doświadczeń wojennych na obecne życie rozmówczyni; 02:12:06
- Poglądy na tradycję żydowską i poczucie tożsamości żydowskiej; refleksje na temat pokolenia rozmówczyni; 02:20:20
- Ucieczka matki rozmówczyni od ojca przed narodzinami córki; poszukiwanie inności; 02:34:15
- Poczucie związku z tradycją i społecznością żydowską pod względem kulturowym, nie religijnym; 02:39:45
Projekt dofinansowała Fundacja Konrada Adenauera
