Według oficjalnych danych Żydzi w Sosnowcu przebywali od 1860 roku. Jednak w niektórych dokumentach można znaleźć wzmianki o wcześniejszym ich pobycie na tym terenie, a mianowicie z 1694 lub z 1821 roku.

W Sosnowcu najczęściej osiedlali się w pobliżu dworca kolejowego i tam najchętniej zakupywali działki. Nietrudno domyślić się, że właścicielami pierwszych domów w Sosnowcu byli Żydzi. Do najbardziej znanych należeli: kupcy William Bergman i Adolf Openhaim z Częstochowy. Pierwszym  rabinem, który zamieszkał w Sosnowcu był rabin Arje Lejb Gitler (zmarł w 1888 r.)[1.1].

Wraz z powstaniem w Sosnowcu Urzędu Celnego, ożywiła się sytuacja gospodarcza miasta i wtedy zaczęły powstawać pierwsze żydowskie domy wysyłkowe.

Niebawem Sosnowiec stał się jednym z najbardziej efektywnych miast handlowych, a było to spowodowane wybudowaniem około 1885 r. kolei iwanogrodzkiej. Sosnowiec stał się punktem przeładunkowym i przewozowym dla zboża transportowanego z Rosji do Niemiec, dawało to zatrudnienie ogromnej rzeszy ludzi tam zamieszkałych. Żydzi sosnowieccy byli ogromnie zróżnicowani jeśli chodzi o status społeczny i majątkowy, w mieście zamieszkiwali zarówno bardzo bogaci żydowscy kupcy, średniozamożni rzemieślnicy i inteligencja.

Zamieszkiwali wokół dworca kolejowego ale również takie dzielnice Sosnowca jak: Modrzejów, Konstantynów i Ostra Górka). Wielcy posiadacze żydowscy byli właścicielami powstania tam wielkich biur handlowych. Żydzi inwestowali w przemysł chemiczny, byli posiadaczami kopalń, instytucji handlowych, księgarń, zakładów fotograficznych, składów win i wódek, składów towarów kolonialnych, składów wyrobów żelaznych, składów aptecznych, składów drewna i materiałów budowlanych, hurtowni węgla, hoteli, agentur ubezpieczeniowych i transportowych. Byli też komisjonerami zbożowymi[1.2].

Duża część żydowskiej ludności utrzymywała się z drobnego handlu i rzemiosła. W 1921 r. przeprowadzono częściowy spis żydowskiej działalności gospodarczej w Sosnowcu, wyniki tego spisu to: 368 warsztatów rzemieślniczych i produkcyjnych, w których było zatrudnionych 955 pracowników. Przekrój żydowskiej struktury zawodowej w okresie dwudziestolecia międzywojennego przestawiał się następująco:

Pole działalności

Ilość warsztatów

Ilość pracowników

Krawiectwo

205

514

Produkty spożywcze

68

128

Produkty metalowe

22

132

Budownictwo

21

27

Stolarstwo

15

32

Mechanika

9

12

Urządzenia sanitarne

8

45

Produkty ze skóry

7

16

Produkty tekstylne

4

24

Grafika

4

8

Produkty chemiczne

1

6

W 1926 r.  kupcy żydowscy utworzyli Bank Kupiecki, w 1927 r. około 600 drobnych żydowskich kupców zorganizowała swój związek zawodowy, który posiadał kasę kredytową.   Po wybuchu wojny sosnowieccy Żydzi zostali zmuszeni do pracy ponad siły na rzecz okupanta  a potem wywiezieni do obozów koncentracyjnych. W 1945 r. do miasta przyjechało dużo Żydów z ZSRR. Sosnowiecki Okręgowy Komitet udzielił wsparcia finansowego nowopowstałej: Spółdzielni Szewskiej „Trud”, Spółdzielni Krawieckiej „Zgoda” i Spółdzielni Ślusarsko-Mechanicznej „Metalowa” i dał zatrudnienie bezrobotnym[1.1.1].

Drukuj
Przypisy
  • [1.1] Sosnowiec-Encyclopaedia of Jewish Communities in Poland, t. 7: Poland, [w:] JewishGen [online] http://www.jewishgen.org/yizkor/pinkas_poland/pol7_00327.html [dostęp: 14.09.2014].
  • [1.2] Żydzi w Zagłębiu Dąbrowskim i okolicy, red. B. Ciepiela, Będzin 2004, ss. 31-321.
  • [1.1.1] Sosnowiec-Encyclopaedia of Jewish Communities in Poland, t. 7: Poland, [w:] JewishGen [online] http://www.jewishgen.org/yizkor/pinkas_poland/pol7_00327.html [dostęp: 14.09.2014].