W okresie okupacji niemieckiej podczas drugiej wojny światowej w budynku przy ul. Leszno 35 (obecnie Al. Solidarności 115) znajdował się Teatr Femina, jedno z najpopularniejszych miejsc rozrywki w warszawskim getcie. Właścicielem teatru był Niemiec, a dyrekcję i zespół tworzyli Żydzi. Funkcję dyrektora pełnili kolejno: Josef Hirszfeld, Symcha Ryba i Meir Winder. Dyrektorem artystycznym był Jerzy Jurandot, natomiast kierownikiem muzycznym – Iwo Wesby.

Otwarcie „Feminy” nastąpiło pod koniec czerwca 1941 roku. Pierwszą premierą był Batalion humoru – rewia w językach polskim i jidysz, do której teksty napisał Jurandot. W lipcu odbyła się premiera kolejnej rewii pt. Szafa gra, która składała się z szeregu skeczów, piosenek i tańców. Wystąpiły w niej m. in. śpiewaczka Diana Blumenfeld i tancerka Franciszka Mannówna. We wrześniu grano nową wersję operetki Księżniczka czardasza, w której akcję utworu przeniesiono do getta i wystawiono pod nieco zmienionym tytułem Księżniczka czardaszka. W styczniu 1942 r. widzowie mieli okazję zobaczyć sztukę Miłość szuka mieszkania, której fabuła została osnuta wokół perypetii dwóch małżeństw zakwaterowanych w jednym mieszkaniu. Tekst utworu autorstwa Jurandota zachował się do dziś w Archiwum Ringelbluma.

Oprócz komedii i widowisk rewiowych „Femina” prezentowała też poważniejszy repertuar. W marcu 1942 r. odbyła się premiera dramatu Matura w reżyserii Jonasza Turkowa, z Dianą Blumenfeld w roli głównej. Ostatnim przedstawieniem granym w „Feminie” była operetka Bajadera w czerwcu 1942 roku.     

Wielu artystów występującym w teatrze Femina (m.in. słynna Miriam-Marysia Ajzensztadt zwana „Słowikiem warszawskiego getta”) zostało zamordowanych przez Niemców w getcie warszawskim lub w obozach zagłady. Ich tragiczne losy upamiętnia umieszczona w holu obecnego kina tablica z napisem: „Pamięci pomordowanych aktorów i muzyków warszawskiego getta. W 50. rocznicę utworzenia teatru i sali koncertowej „Femina”. Fundacja Muzeum Umschlagplatz. 20 VI 1941–20 VI 1991”.

Jonasz Turkow i Diana Blumenfeld, która była jego żoną, przeżyli wojnę i wyemigrowali z Polski do Stanów Zjednoczonych, a następnie do Izraela. Jerzy Jurandot również uniknął Zagłady. Po wojnie pozostał w Polsce. Był twórcą i kierownikiem Teatru Satyrycznego „Syrena”.

Bibliografia

• Engelking B., Leociak J., Getto Warszawskie. Przewodnik po nieistniejącym mieście, Warszawa 2001, ss. 547–551.