Getto to był nie tylko brud, smród i ubóstwo, i zabijanie. Tam było też normalne życie.
W okrutnych warunkach, dobrze ukryte za murami przed resztą społeczeństwa, toczyło się prawdziwe życie codzienne – mieszkańcy getta potrafili wznieść się ponad okupacyjną rzeczywistość. Trzeba, żeby było powszechnie wiadome, jak żyli ludzie w tym zamkniętym półmilionowym mieście, a nie tylko, jak im odcinali głowy. Trzeba pokazać drugą stronę – człowieczeństwo, którego w tym nieszczęściu nie utracili. Wielkość ludzi w getcie polegała na tym, że w okrutnych warunkach umieli się zdobyć na miłość, umieli się oddać drugiemu człowiekowi. […]

A wtedy miłość była ważna. Życie tam, w getcie, w pojedynkę było niemożliwe. Bez tego nie można było przeżyć i zostać człowiekiem. Zawsze trzeba było mieć kogoś do pary w tym sensie, że trzeba było mieć przy sobie drugiego człowieka, który myśli tak samo, który jest w ciebie tak samo wciągnięty, jak ty w niego. Dla którego zrobisz wszystko, a on dla ciebie. I to jest miłość.

Marek Edelman, Paulina Sawicka, I była miłość w getcie, Wołowiec 2015.

Miłość stanowi temat przewodni jubileuszowej, 10. akcji Żonkile organizowanej przez Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN
w ramach obchodów 79. rocznicy powstania w getcie warszawskim.

Gdy staramy się wyobrazić sobie czego doświadczali Żydzi zamknięci w gettach, zazwyczaj myślimy o cierpieniu, strachu, rozpaczy, samotności, rezygnacji. Ale – jak podkreślał świadek epoki Marek Edelman – w tej tragicznej sytuacji było także wiele miejsca na uczucia pozostające w opozycji do koszmarnej rzeczywistości dzielnicy zamkniętej: przyjaźń, oddanie, a nawet miłość. Ta ostatnia pojawiała się
w różnych formach, od rodzicielskiej i braterskiej, przejawiającej się przez troskę i poświęcenie wobec bliskich, aż po romantyczną, rozświetlającą długie miesiące przebywania w niebezpiecznej, nienormalnej sytuacji.

O różnych obliczach miłości i znaczeniu, jakie miały w getcie warszawskim – i mają dziś – wzajemna troska, czułość oraz wrażliwość na potrzeby i krzywdę innych, opowiadamy poprzez historie:

• Anny Braude-Heller, dyrektorki i ordynatorki oddziału niemowlęcego w szpitalu znajdującym się na terenie getta, która do końca życia pozostała przy swoich pacjentkach i pacjentach;
• Aliny Margolis-Edelman - lekarki, społeczniczki, uczestniczki powstania warszawskiego, założycielki polskiej Fundacji Dzieci Niczyje, żona Marka Edelmana.
• Pani Stefy – Stefanii Wilczyńskiej, pedagożki i współzałożycielki Domu Sierot dla żydowskich dzieci w Warszawie, która zginęła
  w Treblince razem ze swoimi wychowankami,
• Miriam Ajzensztadt, która swoim śpiewem podnosiła na duchu osoby uwięzione w getcie warszawskim,
• Poli Lifszyc, nastolatki prowadzącej w getcie teatrzyk dla dzieci, która – nie chcąc rozdzielać się z matką – dobrowolnie udała się na Umschlagplatz i wsiadła do pociągu jadącego do obozu zagłady,
• Cywii Lubetkin i Icchaka Cukiermana, pary działaczy syjonistycznych, inicjatorów powstania Bloku Antyfaszystowskiego oraz Żydowskiej Organizacji Bojowej, bojowników getta warszawskiego, a po wojnie – współzałożycieli Muzeum Bojowników Gett,
• Geli Seksztajn i Izraela Lichtensztajna, malarki i nauczyciela współtworzącego podziemne archiwum Oneg Szabat, rodziców małej Margelit,
• Ireny Sendler, kierowniczki referatu dziecięcego Rady Pomocy Żydom „Żegota”, oraz jej partnera, społecznika Adama Celnikiera (Stefana Zgrzembskiego), którego Sendlerowa wyprowadziła z getta,
• Stanisława Chmielewskiego, który pomógł ponad dwudziestu Żydówkom i Żydom w ramach obietnicy złożonej swojemu ukochanemu, Władysławowi Bergmanowi.

Od 18 do 30 kwietnia 2022 r. w Warszawie przy stacji metra Centrum będziecie mogli zobaczyć mural upamiętniający te osoby i różne oblicza miłości, które wiążą się z ich historiami.

O miłości, wzajemnej trosce i poświęceniu dla bliskich opowiadają Ocalali z getta warszawskiego – przeczytaj ich relacje z kolekcji Muzeum POLIN.

Te i inne wywiady ze świadkami historii dostępne są na naszym nowym kanale Historia mówiona / Kolekcja Muzeum POLIN w części ŚWIADKOWIE GETTA WARSZAWSKIEGO.

Przeczytaj informacje o tegorocznej akcji Żonkile i programie obchodów 79. rocznicy wybuchu powstania w getcie warszawskim pod hasłem #ŁączyNasPamięć.