Lubetkin Cywia, pseud. Celina (09.11.1914 Byteń – 11.07.1978 kibuc Lochamej ha-Getaot) – działaczka syjonistyczna, członkini i współzałożycielka Żydowskiej Organizacji Bojowej, uczestniczka powstania w getcie warszawskim i powstaniu warszawskim; żona Icchaka Cukiermana.

Cywia Lubetkin urodziła się w religijnej rodzinie w Byteniu pod Słonimiem. Uczęszczała do polskiej szkoły powszechnej. Od początku lat 30. XX w. działała w syjonistycznej organizacji młodzieżowej Dror i egzekutywie He-Chaluc ha-Lochem. Od 1938 r. mieszkała w Warszawie. W 1939 r. została wysłana jako delegatka Droru na 21. Kongres Syjonistyczny do Genewy. Po wybuchu wojny przedostała się do Kowla, który po agresji 17.09.1939 r. znalazł się pod okupacją sowiecką. W 1940 r. na polecenie organizacji syjonistycznej wróciła do Warszawy. Tu w 1942 r. współtworzyła Blok Antyfaszystowski oraz Żydowską Organizację Bojową.

Należała także do Żydowskiego Komitetu Narodowego oraz Komisji Koordynacyjnej. W 1943 r. uczestniczyła w samoobronie styczniowej, a następnie w powstaniu w getcie. Ostatnie dni powstania spędziła w bunkrze przy Miłej 18. 10 maja 1943 r. przedostała

się kanałami na tzw. aryjską stronę. W powstaniu warszawskim walczyła w oddziałach Armii Ludowej, pozostając nadal członkinią ŻOB. Po wojnie działała w organizacji syjonistycznej Bricha, która koordynowała ruch emigracyjny Żydów z Polski. W 1946 r. razem z mężem Icchakiem Cukiermanem osiedliła się w Palestynie. Tam zaangażowała się w ruch kibucowy (współtworzyła m.in. kibuc Lochamej ha-Getaot, hebr. Bojowników Gett). W 1961 r. zeznawała jako świadek Zagłady w procesie Adolfa Eichmanna. Jest autorką opublikowanej po hebrajsku książki wspomnieniowej, wydanej także w Polsce (Zagłada i powstanie, przeł. M. Krych, Warszawa 1999).

Bibliografia:

• Gutman I., Lubetkin, Zivia, [w:] Encyclopedia of the Holocaust, t. 3, red. I. Gutman, Nowy Jork 1990, ss. 914–915.
• Lubetkin C., Zagłada i powstanie, przeł. M. Krych, Warszawa 1999.
• Szapiro P., Lubetkin Cywia, [w:] Polski słownik judaistyczny, t. 2, oprac. Z. Borzymińska, R. Żebrowski, Warszawa 2003, ss. 64–65.